Als advocaat voor ondernemers loop ik tegen heel wat rammelende en onpraktische wetten aan. Het toppunt was de afgelopen jaren voor mij wel de AVG: die schiet zijn doel totaal voorbij. Die hindert vooral burgers, bedrijven en de overheid, terwijl de grootste privacyschenders zoals Google en Facebook allang alles van ons weten en nauwelijks geremd worden door de wet bij het exploiteren van onze (!) data.
Naast de AVG hebben we ook nog de Wwft (Wet ter voorkoming van witwassen en terrorismefinanciering), oftewel de (anti-)witwaswet. De AVG wil het vastleggen van data beperken, daar waar de Wwft dat juist verplicht (!). Ik heb de laatste tijd al meerdere ondernemers aan mijn buro gehad die daar op vastliepen, maar die bovendien met een enorme berg papierwerk geconfronteerd werden. Los van hun tegenstrijdigheid waren die wetten ooit best wel een goed idee, maar voordat het alle instituties van de EU doorlopen had, was de digitale wereld enorm veranderd en waren beide wetten al achterhaald voordat ze Brussel verlaten hadden. Van de AVG beseft iedereen dat inmiddels wel, maar onderschat de witwaswet niet! Vergeet echter ook onze eigen regering niet. Zoals ze eerst de fiscus aanzette tot een forse overreactie om toeslagfraude te voorkomen, zo doet de regering dat nu richting banken m.b.t. het witwassen (en uiteindelijk slaat dat neer op de burgers en vooral op de bedrijven).
De wet schrijft voor dat banken precies weten wie hun klanten zijn, waar die hun geld vandaan hebben en waar dat naartoe gaat: dus geen zwart of crimineel geld witwassen en ook geen financiering van terroristen. Het naleven van die wet kost de banken tientallen tot honderden miljoenen per jaar en vreet een hoop menselijke capaciteit en deskundigheid, die nu juist elders in de bank nodig was; er waren al zo weinig mensen over. Die controle wordt uitgevoerd door anonieme en onervaren medewerkers die ergens vanuit een kantoor stapels formulieren rondsturen die bankrekeninghouders moeten invullen. Juist ja, precies zoals het in de 18e eeuw ook gegaan zou zijn. Staat er ergens een komma verkeerd, dan krijg je geen nieuwe bankrekening of wordt de oude opgezegd, ook al ben je al tientallen jaren klant bij de bank en heb je nooit iets verdachts gedaan. Onze regering verklaart in feite iedere ondernemer schuldig totdat deze het tegendeel bewijst. En waarom deze grove inbreuk op het basale principe dat iedereen onschuldig is totdat het tegendeel is bewezen? Heel simpel omdat de overheid zelf haar zaken niet op orde heeft en geen greep op zwart- en crimineel geld krijgt. Met de opkomst van de Bitcoin wordt die onmacht alleen maar groter. Uit onmacht slaat de overheid weer wild om zich heen en verschuift het probleem naar banken en bedrijven.
De banken krijgen dus eerst de vuile was te verwerken. Banken hebben echter ook eerst jarenlang bewust en stiekem de wet overtreden. Nu zijn zij uit schrik voor de hoge boetes en de maatschappelijke verontwaardiging roomser dan de paus. Dat levert hen kosten op, maar vervolgens komt het ook sterk op het bord van de bedrijven: probeer tegenwoordig maar eens een bankrekening te openen, zeker voor een bedrijf met meerdere aandeelhouders. Dit is een enorme rem voor nieuwe bedrijven en innovatieve samenwerkingen.
Den Haag en Brussel slaan dus door en lopen achter de feiten aan, maar ik kan ook niet nalaten de banken in te peperen: dan hadden jullie maar niet alle goede en ervaren bankmensen (lokale directeuren en accountmanagers met name) moeten ontslaan. Die kenden hun klanten zelf en heel wat beter dan je met 50 formulieren kunt bereiken. Bovendien konden deze producten verkopen en de bankklanten actief ondersteunen. Het koste hetzelfde, maar je had wel heel wat meer bank zo!
En wat heeft de AVG daarmee te maken? Simpel: banken verzorgen het betalingsverkeer en kunnen daardoor makkelijk heel veel weten van hun klanten en van degenen van wie die geld krijgen en aan wie die betalen. Met wat simpele algoritmes zijn die nieuwe pennenlikkers en formulieren grotendeels overbodig. Banken zouden ook onderling hun databanken moeten kunnen koppelen, BSN-nummers mogen gebruiken e.d. Alleen……… mogen ze dat van de AVG (en een beetje vanuit het mededingingsrecht) niet. Toen ING ooit eens een poging in die richting waagde werd ze (lang voor de AVG) publiekelijk afgeschoten. Vreemd is dat Google, Facebook en consorten dat soort gegevens wel verzamelen en ook heel actief bewerken en er super winsten mee behalen. Waarom mogen zij wel wat banken niet mogen? Banken zijn nog altijd heel wat netter en betrouwbaarder dan Google en al helemaal dan Facebook.
Ik roep de banken op om nu eens openlijk de AVG te overtreden, al is het maar om een procedure te ontlokken waarom zij niet mogen wat Google, Facebook c.s. wel mogen. Dáár zouden de banken eens heel nuttig in kunnen zijn. Een juridische tip heb ik voor hen: de WWFT gaat voor de AVG als die onderling strijd opleveren. Daar kunnen ze zich dus op beroepen, maar wel graag open en transparant deze keer!
Zo niet, dan wacht ons nog heel wat ellende en verspilling van menselijk kapitaal en wat levert het op? Zo goed als niets! Hebt u al gehoord van een terrorist die hier door is opgepakt………?
Slotvraag: welke ambtenaren worden hier straks voor geslachtofferd en welke staatssecretaris mag het eerst met wachtgeld?
Charles Lückers
Advocaat, gespecialiseerd in fin, tech en fin-tech