De laatste tijd krijg ik steeds meer brieven van banken –meestal van de Rabobank- waarin bankmedewerkers verklaren dat ze vijf tot tien jaar geleden klanten uitdrukkelijk hebben gewaarschuwd voor de risico’s van een renteswap. De ondernemer wordt gevraagd dat voor akkoord te ondertekenen. Vaak is dat verzoek slim verpakt in enkele andere punten, zoals verlenging van krediet of de hoogte van de rente. Als het de klant al opvalt waarvoor ze tekenen (de geschiedenis herhaalt zich!!), dan durft menige ondernemer niet te protesteren uit angst voor intrekking van het krediet of voor een renteverhoging.
Alle grote banken hebben in een charmeoffensief van de laatste maanden om het hardst geroepen, dat zij weer het vertrouwen van de maatschappij terug willen winnen. Daar druist dit gedrag van met name Rabo sterk tegen in (van ABN-Amro en Deutsche Bank heb ik dit nog niet zo sterk gezien, terwijl ING destijds heel terughoudend met renteswaps is omgesprongen).
Waarom doet met name Rabo dit nu?:
– Banken verliezen steeds meer rechtszaken over renteswaps en willen zo snel mogelijk die risico’s afdekken;
– Ze hadden in 2015 (en eigenlijk al in 2014!) alle renteswapdossiers op orde moeten hebben en de benadeelde klanten moeten compenseren.
Dat eerste moet een steun in de rug zijn voor bange klanten: banken kunnen zich nu ook bij rechters niet meer alles permitteren. Het tweede is gewoon een ernstig tekortschieten van de bank, dat men nu geforceerd probeert in te halen om geen boetes te krijgen. Ze zijn echter gewoon al te laat.
Nog zwaarder weegt dat banken ook nog aantoonbaar onjuist toetsen. Ze moeten niet alleen beoordelen of de klant destijds voor de risico’s gewaarschuwd is, maar ook (en veel belangrijker!) of de renteswap wel in het belang van de klant was. Dat kom ik echter nog nergens in de dossiers tegen.
Wel zie ik in de dossiers opeens verklaringen van medewerkers opduiken en verwijzingen naar kladbriefjes die in het dossier zouden zitten, waarin steevast staat dat de klant destijds voor de risico’s gewaarschuwd was. Ik vind het knap dat bankiers zich dat kunnen herinneren na pakweg tien jaar en waarbij meestal de destijds betrokken persoon al lang niet meer op zijn post zit. Sterker nog: talloze bankiers hebben mij verzekerd dat ze destijds helemaal niet wisten van die risico’s: ze werden door de bank gepusht om de renteswaps te verkopen vanwege de hoge bonussen. Hoe kun je waarschuwen voor een risico dat je zelf niet kent?! En overigens:…………was het grote probleem van de afgelopen tien jaar niet juist, dat banken hun dossiers niet op orde hadden?!?
Adviseurs en (register-) accounts en die destijds bij de gesprekken tussen bank en ondernemer waren, hebben mij bovendien meermaals verzekerd dat die waarschuwingen nooit gegeven zijn. Daar kunnen we nog meer waarde aan hechten dan aan de -eveneens steevast ontkennende- uitlatingen van ondernemers. De eerlijkheid gebiedt immers te constateren, dat die meestal maar al te blij waren dat ze een krediet kregen en mijn ervaring is dat men inderdaad slecht let op alle bijkomende zaken (waarmee de cirkel van de renteswaps weer rond is!).
Vier voor de hand liggende tips tot slot:
– (de meest eenvoudige): Niet tekenen;
– (als er al getekend is) Laten onderzoeken wat daar nog aan te doen is (meestal veel);
– Reken eens uit wat die renteswap inclusief allerlei opslagen en door de bank uitgeoefende dwang u al gekost heeft;
– Wacht niet te lang, want banken hebben het al gepresteerd om een beroep te doen op verjaring, met name ING (nota bene wat renteswaps betreft de netste van het stel!). Tot nu toe is dat door de rechter voor zover mij bekend altijd afgewezen, maar de tijd tikt in het voordeel van de banken!
Charles Lückers
Charles Lückers is advocaat, gespecialiseerd in ondernemingen, vooral daarvan het bestuur, kapitaal, financiering, jaarrekening en (bescherming tegen) faillissementen. Dit omvat met name doorstarts, bedrijfssaneringen, problemen met banken en bedrijfsovernames. Hij schrijft deze columns op persoonlijke titel en roept lezers met afwijkende of aanvullende opvattingen op te reageren op charles@luckers.nl